Trước mùa mưa bão hàng năm, các nhà máy thủy điện đều thực hiện rà soát, phê duyệt và chủ động phổ biến phương án ứng phó thiên tai tới các cơ quan chức năng; thực hiện rà soát, hiệu chỉnh phương án ứng phó với tình huống khẩn cấp trình cơ quan quản lý nhà nước tiếp nhận hồ sơ, thẩm định phương án theo quy định. Các nhà máy trên lưu vực đều lắp đặt hệ thống cảnh báo vận hành phát điện, vận hành xả lũ phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương; chuẩn bị các kịch bản điều tiết hồ chứa theo các cấp độ rủi ro thiên tai để đảm bảo an toàn cho công trình và hạ du. Hiện nay, các nhà máy đều đã trang bị hệ thống camera giám sát xả nước, tín hiệu được truyền trực tiếp về Ban Chỉ đạo quốc gia về Phòng, chống thiên tai và các đơn vị liên quan. 

Là đơn vị quản lý vận hành 2 công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia- Giám đốc Công ty Thủy điện Sơn La Khương Thế Anh cho biết: Để đảm bảo an toàn hạ du, Công ty đã xây dựng và đưa vào vận hành hệ thống cảnh báo hạ du đập thủy điện Sơn La, Lai Châu. Cụ thể, hệ thống cảnh báo hạ du đập Sơn La lắp đặt 16 biển cảnh báo, 14 hệ thống loa cảnh báo tự động phát tín hiệu đặt tại các xã ven sông như Tạ Bú, Chiềng San, Mường Chùm, Chiềng Hoa của huyện Mường La, tỉnh Sơn La. Hạ du đập thủy điện Lai Châu lắp đặt 5 biển cảnh báo, 5 hệ thống loa cảnh bảo tự động phát tín hiệu đặt tại các xã Nậm Hàng, Lê Lợi, thị trấn Nậm Nhùn thuộc huyện Nậm Nhùn, tỉnh Lai Châu, phường Sông Đà thuộc thị xã Mường Lay, tỉnh Điện Biên. Trong quá trình xả lũ, hệ thống sẽ tự động phát ra cảnh báo đến bà con nhân dân địa phương ven sông nắm bắt được thông tin mực nước, lưu lượng thay đổi.
 
Công ty Thủy điện Buôn Kuốp quản lý, vận hành 3 công trình thủy điện trên sông Sêrêpốk gồm: Nhà máy thủy điện Buôn Tua Srah, Buôn Kuốp và Sêrêpốk 3. Là đơn vị sản xuất thủy điện lớn nhất tỉnh Đắk Lắk, mỗi năm, công ty sản xuất, đóng góp cho hệ thống điện quốc gia khoảng 2,6 tỷ kWh. 
Để bảo đảm các nhà máy điện của Công ty vận hành tối ưu theo lưu lượng nước về các hồ chứa và an toàn trước các tình huống bất thường do thiên tai gây ra, Công ty Thủy điện Buôn Kuốp đã ứng dụng công nghệ số trong hệ thống thu thập dữ liệu thủy văn, cảnh báo lũ và phối hợp tốt với các sở, ban, ngành, các bên liên quan để có phương án tối ưu sản xuất điện, đảm bảo cấp nước cho hạ du, kịp thời xử lý, khắc phục các bất thường.
 
Tại các hồ chứa của 3 nhà máy, Công ty đã lắp đặt hệ thống tự động dự báo lưu lượng nước về, lưu lượng mưa và mực nước hồ chứa. Dữ liệu thực từ các trạm quan trắc được kết nối về trung tâm và làm cơ sở dữ liệu để xây dựng mô hình dự báo, theo dõi lưu lượng nước về cho các hồ chứa. Đây là những yếu tố tiên quyết giúp Công ty lập kế hoạch, phương thức vận hành tối ưu cho các nhà máy và chủ động ứng phó với các loại hình thiên tai có thể xảy ra.
 
Ông Nguyễn Đức – Phó Giám đốc Công ty Thủy điện Buôn Kuốp cho biết: Trước đây, để tính toán lưu lượng nước về hồ, nhân viên vận hành của các nhà máy phải trực tiếp thực hiện đo lượng mưa tại các vị trí. Nhưng từ khi hệ thống quan trắc mưa tự động đưa vào sử dụng đến nay, dữ liệu do các trạm đo mưa tự động liên tục được cập nhật, kết nối với ứng dụng trên thiết bị di động giúp nhân viên theo dõi có thể trích xuất các thông tin cần thiết nhanh, chính xác, phục vụ công tác dự báo và vận hành hợp lý, nhất là khi có mưa lớn xảy ra. Qua đó giảm thời gian thao tác, nhân công, cung cấp kịp thời số liệu thủy văn cho các cấp, ban ngành theo yêu cầu.
 
Giúp khôi phục nhanh lưới điện nhờ công nghệ mới 

Đoàn công tác của Bộ KH&CN kiểm tra công tác ứng dụng khoa học công nghệ trong vận hành, phòng chống thiên tai trước mùa mưa bão tại NMTĐ Lai Châu, tháng 6/2022. 

Ông Lưu Việt Tiến – Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT) cho biết: Xác định rõ ứng dụng khoa học công nghệ hỗ trợ tối đa trong công tác phòng chống thiên tai nên trong thời gian qua, EVNNPT đã và đang triển khai áp dụng một số ứng dụng khoa học công nghệ trong công tác quản lý vận hành. Trong đó trang bị định vị sự cố cho khoảng 160 đường dây chủ yếu ở cấp điện áp 500kV và một số đường dây 220kV đi qua địa hình hiểm trở. Với độ chính xác cao (sai số khoảng 200m), các thiết bị định vị sự cố đã phát huy hiệu quả rất tích cực, làm giảm thời gian tìm kiếm vị trí và nhanh chóng khôi phục vận hành lưới điện sau sự cố.
 
EVNNPT cũng trang bị thiết bị giám sát online dầu cho máy biến áp và kháng điện 500kV nhằm giám sát trực tuyến thiết bị. Hiện đã trang bị 233 bộ thiết bị trên toàn lưới, trong quá trình vận hành đã phát hiện một số máy biến áp có hàm lượng tăng cao và đã kịp thời khắc phục nhằm ngăn ngừa sự cố. Tổng công ty còn thực hiện giám sát hành lang một số vị trí nguy cơ xảy ra vi phạm cao bằng camera, dữ liệu được theo dõi và cảnh báo đến đơn vị quản lý vận hành. Hiện đã trang bị 349 camera và 49 camera tích hợp AI kịp thời phát hiện các nguy cơ cháy hoặc phương tiện vận tải vi phạm hành lang…
 
Đặc biệt, EVNNPT ứng dụng UAV trong công tác kiểm tra đường dây truyền tải, trong đó đã trang bị được 110 UAV cho các truyền tải điện. Thiết bị UAV gắn camera có thể quay, chụp ảnh để kiểm tra, đánh giá tình trạng thiết bị lưới điện khi đường dây đang mang điện mà người công nhân không cần trực tiếp phải trèo lên cột, ra dây (cần cắt điện) để kiểm tra, giúp giảm công sức, nguy cơ rủi ro mất an toàn đối với người công nhân. Ngoài ra, EVNNPT trang bị hệ thống quan trắc cảnh báo sét. Dữ liệu quan trắc giúp cho công tác quản lý vận hành trong việc đánh giá nguyên nhân sự cố để có giải pháp khắc phục phù hợp...
 
Lưới điện do Tổng công ty Điện lực miền Trung (EVNCPC) quản lý vận hành là khu vực thường xuyên bị tác động ảnh hưởng bởi mưa bão. Để nhanh chóng khắc phục sự cố do mưa bão gây ra, ông Lê Hoàng Anh Dũng – Phó Tổng giám đốc EVNCPC cho biết: Một điểm nhấn về ứng dụng công nghệ là EVNCPC trong công tác PCTT&TKCN là đã triển khai phiếu công tác điện tử, ứng dụng kiểm tra hiện trường. Trong trường hợp CBCNV phải thực hiện kiểm kê thiệt hại sau bão, việc cập nhật thông tin trên phiếu công tác điện tử sẽ được thực hiện trực tuyến ngay từ hiện trường, giảm độ trễ thời gian trong quá trình báo cáo. Từ dữ liệu tại hiện trường chuyển về, qua đó lãnh đạo EVNCPC nắm bắt kịp thời để bố trí về nhân lực, phương tiện máy móc và chỉ huy, chỉ đạo tại chỗ được nhanh nhất nhằm sớm khôi phục lại lưới điện sau thiên tai xảy ra. Việc điện tử hóa việc thống kê thể hiện nhiều ưu việt, phù hợp với điều kiện dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp, hạn chế tiếp xúc giữa các CBCNV, các bộ phận. Đồng thời, tận dụng được nguồn dữ liệu từ các ứng dụng, phần mềm; rút ngắn được thời gian huy động, xử lý khắc phục sự cố sau thiên tai, phát huy vai trò của chuyển đổi số đang được triển khai toàn EVN.
 
Rõ ràng với sự chủ động của các đơn vị trong ứng dụng khoa học công nghệ trong PCTT&TKCN đã mang lại hiệu quả hữu hiệu giúp công tác quản lý vận hành, sửa chữa khắc phục sự cố do thiên tai gây ra nhanh hơn. Tuy nhiên, EVN rất cần sự chung sức của chính quyền địa phương, người dân và khách hàng sử dụng điện trong bảo vệ hành lang an toàn lưới điện, công tác tuyên truyền, cảnh báo về an toàn điện trong mùa mưa lũ cho nhân dân, phối kết hợp chặt tỉa cây có nguy cơ ngã đổ để việc vận hành lưới điện được an toàn, thông suốt, nhất là trong mùa mưa lũ.